DAROWIZNA PIENIĘDZY

Problematyka umów darowizn jest bardzo rozbudowana. Dlatego też, w niniejszym artykule koncentrujemy się na darowiznach środków pieniężnych oraz konsekwencjach podatkowych takich darowizn. Zaobserwowaliśmy bowiem, że niejednokrotnie wśród klientów naszego biura nieruchomości ASTONS w Poznaniu temat ten jest przedmiotem wielu nieścisłości i pytań.

CO TO JEST DAROWIZNA

Najprościej mówiąc darowizna stanowi bezpłatne świadczenie z majątku jednej osoby (podmiotu) do majątku drugiej osoby (podmiotu). W tym miejscu odsyłamy Państwa do naszego wcześniejszego artykułu na temat darowizny mieszkania, w którym opisujemy zasady wszelkich darowizn, w tym pieniężnych. Trzeba bowiem pamiętać o tym, że majątkiem są wszelkie aktywa, a więc nie tylko nieruchomości, rzeczy ruchome, ale także środki pieniężne. Poza tym, organy skarbowe za darowizny uznają także inne bezpłatne przysporzenia, np. zwolnienie kogoś z długu lub ustanawianie bezpłatnych praw na rzecz innych osób (np. nieodpłatnych służebności).

DAROWIZNA JAKO CZYNNOŚĆ NIETYPOWA

We wspomnianym artykule piszemy nie tylko o samych zasadach umowy darowizny, ale także o tym, że darowizna nie zawsze jest definitywną czynnością prawną. W wielu wypadkach może ona być wzruszona, gdyż ustawodawca w sposób znacznie ograniczony chroni bezpłatne przysporzenia w porównaniu do przysporzeń odpłatnych, które są zasadą w obrocie cywilnoprawnym.

Darowizna w wielu wypadkach może być bowiem wzruszona nie tylko przez darczyńcę, ale także de facto przez ewentualnych wierzycieli darczyńcy. Obdarowany też musi pamiętać o ewentualnym niebezpieczeństwie domagania się zachowku przez osoby uprawnione.

DAROWIZNA PIENIĘDZY A PODATEK

Przechodząc do meritum tego artykułu, należałoby zaznaczyć, że polski ustawodawca w sposób bardzo liberalny traktuje darowizny w gronie najbliższej rodziny. Stoi on na stanowisku, że darowizny takie spełniając swoją rolę umacniania rodziny i alimentacji powinny być w całości nieopodatkowane.

Zasadą jest bowiem opodatkowanie podatkiem od spadków i darowizn wszelkich bezpłatnych świadczeń, w tym darowizn, z wyjątkiem jednak przesunięć majątkowym w gronie najbliższej rodziny (choć po spełnieniu kilku warunków, o czym poniżej). Często mówi się o tej grupie, jako „zerowa”. Wśród niej są następujące osoby:

• małżonek,
• dzieci, wnuki, prawnuki, itd.,
• rodzice, dziadkowie, pradziadkowie, itd.,
• pasierb,
• rodzeństwo,
• ojczym i macocha.

Warto zauważyć, że w tej grupie brak jest zięcia, synowej i teściów!

Jeśli dokonujemy darowizn w ramach wyżej wymienionej grupy, darowizny takie nie są objęte opodatkowaniem, pod warunkiem jednak spełnienia kilku czynności, o których często klienci biur nieruchomości zdają się zapominać.

W praktyce pośrednictwa w obrocie nieruchomościami w Poznaniu bardzo często spotykamy się z pytaniami związanymi z takimi darowiznami i konsekwencjami podatkowymi. Dosyć częsta jest bowiem sytuacja, że to dziecko lub wnuk kupuje sobie mieszkanie w Poznaniu oraz w innych rzecz jasna miastach za pieniądze wcześniej przekazane przez rodziców czy nawet dziadków.

Warto w tym miejscu pamiętać o tym, że takie darowizny  nie są z zasady zwolnione z podatku. W przypadku bowiem niespełnienia przez obdarowanego kilku obowiązków darowizna taka zostanie objęta opodatkowaniem. Mało tego, podatnik może w tym wypadku narazić się także na grzywnę.

Na marginesie można wspomnieć o tym, że prawo dopuszcza dokonanie darowizny bez umowy jako takiej (z wyjątkiem nieruchomości). Wtedy tylko wystarczy wykazać fakt otrzymania darowizny, np. poprzez zapisy na rachunku bankowym. Mało ludzi jest świadoma bowiem, że każda darowizna powinna być dokonana w formie aktu notarialnego (przynajmniej oświadczenie darczyńcy w takiej formie powinno być złożone). Jednakże, tak jak to zostało wskazane wyżej, prawo dopuszcza dokonanie darowizny bez umowy poprzez wykazanie jedynie jej dowodu.

Jak więc nie zapłacić podatku od darowizny pieniędzy po najbliższej rodzinie?

Należy pamiętać o dwóch obowiązkach:

1. Nabycie środków pieniężnych musi zostać zgłoszone właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego.
2. Otrzymanie darowizny musi zostać udokumentowane dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

Do ww. warunków często pojawiają się pytania, np: jaki jest „właściwy” urząd skarbowy? Właściwym urzędem skarbowym jest po prostu nasz urząd skarbowy – a więc urząd właściwy dla naszego stałego miejsca zamieszkania. Na marginesie tylko można dodać, że w przypadku darowizn nieruchomości, właściwym urzędem skarbowym jest zasadniczo urząd skarbowy właściwy dla miejsca położenia danej nieruchomości.

Inne pytanie mogące się pojawić to: kiedy powstaje obowiązek podatkowy? Musimy bowiem zgłosić urzędowi skarbowemu darowiznę w ciągu 6 miesięcy od powstania takiego obowiązku.

Na tym tle pojawia się wiele nieścisłości.

Po pierwsze, w przypadku najbliższej rodziny, nie każdą darowiznę pieniędzy musimy w ogóle zgłaszać. Istnieje bowiem kwota wolna od podatku. W 2020r. wynosi ona 9.637,- zł. Oznacza to, że darowizny dokonane do tej kwoty w gronie najbliższej rodziny są z zasady zwolnione z opodatkowania i nie trzeba ich zgłaszać.

Po drugie, darowiznę środków pieniężnych od tej samej osoby liczymy w sposób kumulatywny na przestrzeni ostatnich pięciu pełnych lat kalendarzowych. Oznacza to, że jeśli np. matka daruje synowi na przestrzeni ostatnich pięciu pełnych lat kalendarzowych drobne kwoty, to trzeba pamiętać o tym, że z momentem, gdy suma tych kwot przekroczy kwotę 9.637,- zł powstaje wtedy właśnie obowiązek podatkowy. Od tego czasu liczone jest 6 miesięcy na zgłoszenie nadwyżki ponad kwotę 9.637,- zł pod rygorem zapłaty podatku od spadków i darowizn przez obdarowanego – w naszym przypadku – syna.

Wyżej wspomniana kwestia jest często pomijana przez obdarowanych. Oczywiście, osobną kwestią jest to, czy urząd skarbowy faktycznie zainteresuje się drobnymi darowiznami, ale myślimy, że nie ma sensu ryzykować, tym bardziej, że zgłoszenie takiej darowizny nie wiąże się z dużymi trudnościami, o czym poniżej.

W przypadku darowizn środków pieniężnych przed zakupem np. mieszkania, nie warto natomiast czekać na ostatnią chwilę i od razu lepiej zgłosić urzędowi skarbowemu tę darowiznę pieniędzy.

Należy także pamiętać o tym, że darowizna środków pieniężnych musi być udokumentowana w sposób wyraźny wskazany w ustawie, a więc:

• dowodem przekazania na rachunek bankowy lub rachunek SKOK, albo
• przekazem pocztowym.

Tak więc musimy przedstawić urzędowi potwierdzenie otrzymania przelewu bankowego lub przekazu pocztowego. W związku z powyższym wszelkie darowizny pieniędzy dokonane w sposób gotówkowy będą zawsze opodatkowane, niezależnie czy zgłosimy ich dokonanie urzędowi skarbowemu.

Po wtóre, dokonujemy zgłoszenia darowizny pieniędzy (a także innych rodzajów darowizn) na specjalnym druku SD-Z2, który nie jest zbytnio skomplikowany. Możemy także dokonać tego zgłoszenia przez konto EPUAP.

PODSUMOWANIE

Widzimy więc, że darowizna pieniędzy od najbliższej rodziny oraz uniknięcie całkowitego opodatkowania nie są specjalnie skomplikowane. Trudności czasem mogą pojawić się ze zliczeniem skumulowanych darowizn na przestrzeni lat oraz podanie właściwego momentu obowiązku podatkowego. Jednakże dotyczy to tylko w przypadku wielu przelewów od tej samej osoby, co może mieć często miejsce w przypadku kontaktów najbliższej rodziny.

Należy także koniecznie pamiętać o dokonywaniu darowizn przelewami bankowymi. Przekazów gotówkowych należy bezwzględnie unikać. W takim przypadku, jeśli np. kupimy mieszkanie za środki uzyskane wcześniej gotówką, urząd skarbowy może zwrócić się do nas o ujawnienie źródła posiadania tych pieniędzy.

W przypadku pojedynczej darowizny pieniędzy nie warto też czekać na ostatnią chwilę ze zgłoszeniem jej do naszego urzędu skarbowego.

Widzimy więc, że trzymanie się kilku prostych zasad pozwoli nam spokojnie przekazywać majątek pieniężny wśród najbliższej rodziny bez ryzyka ponoszenia jakichkolwiek podatków.

W czasie pracy z klientami biura nieruchomości ASTONS otrzymujemy sporo zapytań związanych z zasadami przekazywania środków pieniężnych. Zawsze staramy się doradzić co do najszybszej i najskuteczniejszej metody dokonania darowizny i rozliczenia się z fiskusem.